Ký ức tuổi thơ.

Ở mục photos tôi đưa lên mấy hình ảnh chụp nhân ngày Hội An ở Saigon, trong đó có mấy tấm hình chụp gánh chè chí mà phủ (chè mè đen), và lục tàu xá (chè đậu xanh), mấy bạn như Marguerite, chị Huynhtran, chị Phụng, chị Tuyetmai, cô Lan... vào xem bình luận lan man, vui vẻ... Nhân nói về mấy món ăn tôi muốn kể lại một vài ký ức tuổi thơ.
Tôi không được sinh ra ở Saigon, nhưng từ thuở chập chững biết đi tôi đã ở Saigon, nói chính xác hơn là ở vùng ngày xưa được gọi là Chợ Lớn, cách trung tâm Chợ Lớn xưa là khu Tổng Đốc Phương, Đồng Khánh non hai cây số. Nơi tôi ở có một số gia đình người Bắc di cư năm 1954, còn chung quanh đa số là người miền Nam, và người Hoa. Tôi nhớ thuở nhỏ mọi người chỗ tôi ở, từ trẻ con đến người lớn, người Bắc, người Nam, cũng như người Hoa sống với nhau rất chan hoà, tử tế. Cạnh nhà tôi một bên là nhà người Hoa, một bên là nhà người Nam qua lại rất vui vẻ, nhà nào thỉnh thoảng có giỗ chạp hay nấu món gì lại kêu tụi nhóc bưng sang hàng xóm một tô, nói bố mẹ cháu biếu 2 bác dùng lấy thảo... Mãi về sau 2 gia đình hàng xóm xuất cảnh đi nước ngoài, sau đó gia đình bố mẹ tôi cũng chuyển đi nơi khác sinh sống, vậy mà có mấy lần họ về nước, đến xóm cũ không gặp, họ vẫn hỏi thăm tìm đến tận nhà mới của ông bà cụ thăm hỏi...
Vì ở trong khu vực Chợ Lớn, chung quanh đa số là người Hoa, cho nên khi nhớ về mấy món ăn thuở xa xưa ấy có lẽ tôi nhớ nhất là món mì và món chè của mấy xe bán của người Hoa. Trước hết tôi muốn nói đến món mì, bao gồm hủ tíu, mì, hoành thánh. Tôi không nhớ rõ là xe mì ngày xưa có bán suốt ngày như bây giờ hay không? Nhưng thuở tôi còn nhỏ thì món mì tôi nhớ chỉ được ăn vào dịp tối cho đến khuya, và cũng chỉ thỉnh thoảng mới được ăn, rất ngon. Xe mì ngày xưa của những chú khách (chú khách, ấy là tôi nghe người lớn gọi như thế), thường hay gặp ở những khu chợ trong vùng Chợ Lớn, hoặc nơi một góc phố sầm uất, chiếc xe đóng bằng gỗ như hình trên, nét đặc trưng của xe mì là phía trên có gắn những tấm kính vẽ những hình có lẽ kể lại một điển tích nào đấy trong truyện Tam Quốc, thường là hình Quan Công, Triệu Tử Long... múa đao, múa kiếm, cỡi ngựa... Khách ăn mì nếu vắng thì ngồi ngay ở phía trước xe mì, nơi tấm ván dài được lật lên cài cố định làm chỗ để tô mì, khách ngồi trên những chiếc ghế đẩu gỗ, có khi vài người khách ngồi sát nhau, thưởng thức tô hủ tíu mì, hay tô mì hoành thánh, trước mặt như các bạn thấy trong hình là nồi nước lèo bốc khói thơm phúc, nóng hổi...
Ăn ở những xe mì đậu cố định này thì thực khách phải đến tại chỗ, hoặc có thể mua về nhà ăn, nhưng cũng có cách ăn mì được phục vụ tận nhà, đó là ăn mì "xực tắc", là những xe mì cũng giống như những xe mì đậu cố định, nhưng lại không đậu cố định một chỗ, kiểu di động giống như mì gõ bây giờ. Xe mì này bắt đầu xuất hiện trên đường phố vào lúc khoảng 5, 6 giờ chiều ở một góc phố đông người qua lại nào đó, ngoài người đứng bán, bưng bê phục vụ, còn có thêm khoảng một hai chú nhóc toả đi các khu phố, ngõ hẻm quanh đó, tay cầm một thanh tre và một miếng gõ cũng bằng tre, gõ có nhịp điệu thay cho tiếng rao, từ "xực tắc" là bắt nguồn từ âm thanh của những tiếng gõ này, nghe tiếng gõ, người mua ra cửa gọi, nói món mà mình muốn ăn, thế là mấy chú nhóc chạy biến về xe mì, lát sau có người bưng đến tận nhà tô mì bốc khói... Sau đó mấy chú nhóc lại chạy đến, nhận tiền, lấy tô mang về xe. Xe mì này có thể đứng lâu một chỗ nếu bán được, bằng không cứ đẩy từ từ dọc theo khu phố mời khách ăn...
Ấy là nói về xe mì, còn về món chè của người Hoa cũng được bán ở xe giống như xe mì chứ không gánh quang gánh như chè của người Việt. Những xe chè này thường kế bên xe mì, cũng ở góc chợ hay góc phố, cố định. Thuở nhỏ được dắt đi ăn mì thể nào cũng được thêm ly chè ngọt lịm, mê tơi... các loại chè bán ở xe thường có, sâm bửu lượng, một loại chè ăn lạnh gồm táo tàu, sợi rong biển, hạt sen, thạch trắng sắt sợi, củ sen sắt mỏng..., chè bạch quả, lục tàu xá (chè đậu xanh, có thể ăn lạnh hoặc nóng), chí mà phủ (chè mè đen, chỉ ăn nóng), chè đậu đỏ, đặc biệt có chè trứng, mỗi chén chè có một trái trứng gà ăn nóng...
Điều tôi thấy nơi những hàng ăn của người Hoa thời ấy, từ những người đứng bếp, đứng bán thường là đàn ông, ít khi thấy phụ nữ... Thuở nhỏ thỉnh thoảng được người lớn dắt đi ăn một tô mì hoành thánh, hay một chén chè như tôi vừa kể trên là sướng như được lên tiên...
Đấy là ký ức của một thời...