Gốm Chăm.

 

 

 

 

 
Phụ nữ Chăm nặn bình gốm không có bàn xoay.

 
Một chiếc bình mới hoàn thành, chưa phơi và nung.

 

 

 
Những chiếc bình gốm đã nung có một màu sắc rất lạ.

Những tấm hình trên tôi chụp đã mấy năm nay, trong một ngôi làng làm nghề gốm truyền thống cả ngàn năm của người Chăm ở tỉnh Ninh Thuận, làng gốm Bàu Trúc. Đây là một ngôi làng Chăm nằm bên quốc lộ 1, đi từ Saigon ra thì chưa đến thành phố Phan Rang, còn cách khoảng mươi cây số. Cách nay khoảng mười năm khi lần đầu tiên tôi đến thì ngôi làng vẫn còn mang đậm nét văn hóa Chăm, nhiều ngôi nhà vách được xây dựng bằng tấm tre đan, trát bên ngoài là bùn rơm, mái ngói, hay nhà gỗ. đường trong làng trải đất đỏ. Bây giờ nhà cửa của họ đã xây khang trang, ốp lát gạch men bóng láng, đường trải nhựa, mất đi dần nét dân tộc của họ.

Người Chăm theo mẫu hệ - Mẹ truyền Con gái nối - Nghề gốm của họ cũng vậy, chỉ có phụ nữ làm, còn nam giới ngồi... nhậu. Nét độc đáo của gốm Chăm Bàu Trúc là họ không dùng bàn xoay như người Việt, muốn nặn một cái bình người phụ nữ phải đi xoay vòng quanh cục đất sét, cho đến khi sản phẩm hoàn thành. Cách nung của họ cũng thế, không dùng lò xây như người Việt, sản phẩm làm xong họ phơi một vài nắng cho khô (Phan Rang là xứ nắng cháy, gió cát quanh năm, các bạn nhìn màu da của họ thi biết, vậy mà bây giờ cũng bị lũ lụt, hết biết!), xong họ đào một cái hố giữa sân nhà, chất vào đấy rơm, trấu, củi khô, cùng những cái bình và nổi lửa đốt, khi lửa tàn là được. Bình gốm của họ có màu sắc và hình dáng đặc biệt, mỗi sản phẩm là một tác phẩm nghệ thuật.