Xã hội an toàn.

Thật sự là chưa bao giờ người dân cảm thấy mất an toàn trong cuộc sống như bây giờ, mất an toàn toàn diện, từ chuyện miếng cơm manh áo, cho đến chuyện phải bước ra ngoài đường mỗi ngày. Rõ ràng mâm cơm của đại đa số người dân đang... teo tóp lại, vật giá leo thang vùn vụt, buổi sáng cuối tuần theo bà xã đi siêu thị hay ra chợ xách giỏ thì biết. Ai đời con cá kèo ngày xưa là loại cá chỉ có nhà nghèo mới đụng tới (còn câu thành ngữ "hạng cá kèo" để chỉ dân đi xem hát bội, cải lương mua vé hạng bét), mà bây giờ giá cao ngất trời. Cách nay ít lâu, không nhớ rõ là hai, hay ba năm, mỗi lần ghé siêu thị ra thanh toán hóa đơn khoảng ba, bốn trăm ngàn, bây giờ cũng bằng ngần ấy phải mất bảy, tám trăm ngàn. Thật là... phi mã.

Chưa bao giờ con người trong xã hội lại đối xử với nhau kinh khủng như thế. Những tội ác không sao tưởng tượng ra được lại xuất hiện đầy ra đấy (những tội ác tôi chẳng dám nhắc ra ở đây), mà lại xảy ra một cách thản nhiên, người ta hại một đứa trẻ con, một phụ nữ, một người già... chỉ vì chút dục vọng, chút tiền có khi chỉ đáng giá vài chục ngàn đồng, mà không chỉ người ngoài mới thế, những người thân thiết nhất lắm khi lại đối xử với nhau quá quân thù.

Tôi có người bạn bây giờ... sợ khi phải ra ngoài đường, không phải bạn sợ khói bụi ô nhiễm, mà sợ lô cốt, sợ kẹt xe, sợ ngập nước, sợ đường xá ổ trâu, ổ voi (bởi thỉnh thoảng bạn lại bị trượt ngã khi lọt hố, khi lòng đường bị lô cốt chiếm phải leo lên lề mà đi... chân tay trầy trụa là chuyện bình thường). Bây giờ tệ hơn ổ voi và ngập nước là chuyện những... hố ga không có nắp đậy trên đường phố, và những... hố thẳm, hố thẳm theo đúng nghĩa đen của nó, chẳng phải là... hố thẳm tư tưởng của những triết gia Phạm Công Thiện hay Trần Đức Thảo..., những hố thẳm này bỗng nhiên xuất hiện giữa đường, nuốt chửng cả chiếc xe bảy chỗ ngồi, hay làm lật những chiếc xe container dài mấy chục thước, và những chiếc xe tải hàng mấy chục tấn. Không phải chỉ là chuyện đường xá, mà đều khắp, cột điện ngã đè, dây điện bỗng dưng đứt rớt xuống đường giật, hay... quấn vào cổ người đi đường, cây xanh bỗng nhiên ngã... Chưa kể gặp kẻ cướp giật, rải đinh...

Đấy là những chuyện  do con người, bây giờ người ta gọi là "nhân tai", còn chuyện thiên tai nữa, đều khắp, rộng khắp, lũ lụt kinh hoàng đang xảy ra với bao nhiêu thiệt hại về tính mạng, tài sản... người dân xứ này (lại là đa số dân quê, những nơi vùng sâu, vùng xa, có cuộc sống vốn đã không sung túc) có làm gì nên tội mà sao trời lại hành như thế, cái "tần suất" lũ lụt cứ rút ngắn dần, ngày xưa mấy chục năm mới có một trận lũ lịch sử, bây giờ vài ba năm, thậm chí chỉ một hai năm lại thấy xuất hiện, hay tệ hơn "lũ chồng lũ", chưa được mấy ngày để hoàn hồn, thì trận lũ, trận bão khác đã xuất hiện, tàn phá nặng nề hơn...

Mà do đâu thời tiết lại biến đổi khắc nghiệt như thế? Đành rằng trái đất nóng lên, băng tan... nhưng lũ lụt mới phát giác ra rừng đã bị đốn trụi, đâu phải người ta lén đốn một vài cây, mà hàng trăm, hàng ngàn mẫu, một cuộc tàn sát cây rừng quy mô, không thương tiếc. Một tỉnh thôi mà có vài chục cái thủy điện lớn nhỏ trên vài con sông, chưa lo xong lũ, lại thêm nỗi lo vỡ đập, vỡ hồ chứa, năm ngoái để cứu đập khỏi vỡ hồ chứa phải xả nước khi đang lũ, thế là cả một ngôi làng mấy chục gia đình bị trôi tuột ra sông.

Người dân chưa kịp chống chọi với vật giá leo thang ngoài chợ, thì giá điện, nước, gas, xăng dầu... đã vùn vụt lao đi chóng mặt. Người trong xã hội đối xử với nhau tệ hại quá thế mà đi đâu cũng nhìn thấy những biển khu phố văn hóa, giáo dục, công cụ hàng đầu mong cứu vớt xã hội lại tuột dốc không phanh. Còn chuyện những mối nguy hiểm chết người đang đầy trên đường phố, chẳng thấy có nơi nào lên tiếng nhận trách nhiệm. Không hiểu sao tên Tây, tên Mỹ khi xưa ở xa tít tắp đâu đó sang đây chẳng phải con dân nó, mà những cống rãnh, con đường, nhà cửa... nó lại làm tốt thế, chẳng bao giờ thấy đường mới làm xong đã lún, đã thủng lỗ, cầu chưa xây xong đã sập, nhà chưa ở đã nứt toang hoác. Không khó chút nào hết để thấy được trách nhiệm ở đâu, thuộc về ai? Vậy mà một lời xin lỗi hay thăm hỏi gia đình người bị tai nạn cũng không, khi tai nạn xảy ra, người ta còn lo tìm xem đứa nào đó để mà đổ tội...

Đọc báo ngày hôm nay thấy đưa tin một vị tướng có thẩm quyền lên tiếng, nói việc cứu hộ ở xứ ta chưa chuyên nghiệp. Đấy là một sự thực không lạ nhưng rất lạ. Không lạ ở chỗ thật là như thế, một đất nước gần một trăm triệu dân mà chỉ có vài ba chiếc máy bay trực thăng gọi là cứu hộ, nhưng máy bay đã cũ kỹ (chỉ hoạt động được trong bán kính 150km), thiết bị cứu hộ thiếu, phi công không chuyên. Tàu cứu hộ cũng thế, dăm ba chiếc với chiều dài bờ biển mấy ngàn ki lô mét, chiếc khá lắm hoạt động không tới gió cấp 6, thì mong chi cứu được người khi đang cơn bão. Trên bộ cũng không khá gì hơn, cháy nhà cao tầng (chỉ cao vài tầng lầu) thiệt hại nặng nề rồi mới thấy chẳng có đủ xe thang chuyên dụng, thậm chí những trang bị cấp thiết cho lính cứu hỏa như mặt nạ phòng khói độc, hay quần áo, mũ, nón chống lửa cũng thiếu...

Mới đây coi chuyện cứu 33 thợ mỏ kẹt dưới độ sâu cả gần 700 mét dưới lòng đất mới thấy được cái chuyên nghiệp nơi xứ người. Cứu hộ chuyên nghiệp, người ta hạn chế được tối đa những thiệt hại, nhất là về người. Mấy chục thợ mỏ bị chôn vùi mấy tháng dưới lòng đất như thế mà người ta còn cứu được nguyên vẹn, ở mình chuyến xe mấy chục người trên mặt đất, tự nhiên dẫn xác đâm đầu vào chỗ chết, mà cái chết đã được nhìn thấy trước, thế mà vẫn cứ xảy ra... Và chuyện lạ là ở chỗ, với số dân như thế, bao nhiêu năm trời trôi qua như thế, một đất nước một năm trời có cả ngàn cái lễ hội ăn chơi, tiêu tiền... thế mà không có người có trách nhiệm nào cảm thấy phải bỏ tiền, bỏ công sức, bỏ suy nghĩ ra mà lo cho cái an toàn của con dân.

Trước đây tôi còn nhớ câu "Mùa đông luôn đến bất ngờ đối với nước Nga", để nói lên chuyện ở bên Nga (thời bao cấp) chẳng có chuyện gì được lo nghĩ tính toán trước, mùa đông khắc nghiệt ở nước Nga đã có cả bao nhiêu ngàn năm nay, thế mà mỗi khi mùa đông đến người dân luôn thiếu củi, thiếu khí đốt, thiếu quần áo ấm, thiếu cả thực phẩm... Vậy mà ở nước ta đến tận bây giờ vẫn thế, bão, lũ lụt đâu phải năm nay mới có, sao không thấy những nhà nghiên cứu, những người có thẩm quyền ngồi nghĩ ra được một giải pháp, một cách gì để hạn chế bớt những thiệt hại cho người dân, hay ít ra thì cũng có những cách cứu hộ, cứu nạn hữu hiệu khi tai họa xảy ra. Đọc báo mới biết chuyến xe bị tai nạn được vớt lên vừa rồi, là bởi một đơn vị không phải được phân công cứu hộ, mà do người có trách nhiệm ở đơn vị đó thấy việc cứu hộ ì ạch quá, mới "năn nỉ" xin cho được tình nguyện bỏ sức người sức của lăn vào làm, không hiểu rồi những người có trách nhiệm suy nghĩ ra sao bởi những chuyện như thế này...