Những chuyến phà.

Phà Thủ Thiêm nối giữa Q1 và Q2, nhìn từ phía Q1.

Vừa rồi đã đặt đốt hầm đầu tiên nối giữa 2 bờ sông Saigon, như vậy cũng chẳng còn bao nhiêu lâu nữa 2 bờ sông Saigon sẽ được nối liền, bởi con đường hầm vượt sông đầu tiên ở Việt Nam, và ít ra cũng là đường hầm đầu tiên của khu vực bán đảo Đông Dương. Dù chỉ cách nhau một con sông vài trăm thước, có đường hầm này chắc phía bên Thủ Thiêm sẽ đổi khác, đời sống, văn hóa, không còn cách biệt quá xa với khu vực trung tâm Saigon như bây giờ.

Đặc thù của miền Nam là sông rạch tự nhiên, cùng một hệ thống kênh đào khá phong phú, từ xưa đến nay đã tạo cho khu vực một sự phát triển dựa chủ yếu vào sông rạch, những con sông đem lại phù sa, tưới tiêu cho đồng ruộng, khi xưa đường xá cầu cống chưa nhiều, giao thông đường bộ chưa phát triển, người dân chủ yếu đi lại bằng ghe thuyền. Từ những chiếc xuồng ba lá, cho đến những chiếc ghe bầu chở hàng hóa, ngược dòng Mekong lên đến tận Nam Vang, Biển Hồ... Cho đến những tam bản gắn máy đuôi tôm chạy lạch bạch nơi sông rạch, những chiếc tắc ráng, vỏ lãi... chở khách ngược xuôi, và trong những phương tiện giao thông đường thủy ấy, có lẽ ai đã từng sống ở miền Nam (từ Saigon đổ về miền Tây), sẽ không bao giờ quên được những chuyến phà chở người, xe cộ, và hàng hóa qua những con sông.

Ngày xưa qua những con sông lớn như sông Tiền, sông Hậu, Rạch Miễu... đều phải dùng phà, cách nay mấy chục năm thời tôi còn nhỏ đã thấy những chiếc phà sắt qua lại. Thời gian những chiếc phà được đóng to hơn, chắc chắn hơn, mỗi lần chở được cả mấy chục chiếc xe ô tô lớn nhỏ, cùng vài trăm hành khách. Nhưng cũng không phải chỉ có những con sông lớn mới có phà, những con sông nhỏ vì lý do nào đó không tiện làm cầu cũng phải dùng phà để qua, những chiếc phà ở đây thường nhỏ dễ bề xoay xở, được đóng bằng gỗ, cũng có khi chỉ là chiếc ghe được cải tiến lại đôi chút, mà thỉnh thoảng có dịp đi cùng chiếc xe gắn máy, lại khiến cho hành khách không quen thấy thót tim...

Thời trước năm 75 lâu lâu có dịp qua những chuyến phà miệt miền Tây nam bộ, như Bắc Mỹ Thuận, Bắc Cần Thơ, Rạch Miễu, Hàm Luông, Vàm Cống (miền Nam gọi những bến phà là "Bắc")... tôi rất thích thú, một phần vì ít được nhìn thấy sông nước mênh mông như thế, phần khác đến Bắc phải xuống xe chờ phà qua, có khi cả mấy tiếng đồng hồ, hôm nào lỡ gặp đoàn "công voa" chuyển quân hay chở chiến cụ lại còn "khủng khiếp" hơn nhiều, chờ từ sáng đến chiều mới qua được Bắc. Thời gian chờ đợi đó phải xuống xe vào quán ăn uống nghỉ ngơi, hay la cà xem người ta buôn bán ở 2 bên bờ. Những bến phà miền Tây thường hay bán những đặc sản miệt vườn, kẹo dừa, kẹo chuối, bánh tráng sữa... trái cây như ổi, xoài, chôm chôm, mãng cầu... người miền Tây thật thà nhưng ở những bến phà như thế khách đi đường phải coi chừng, bởi hay mua phải trái cây hư (thường trái ngon làm mặt bên trên), hay cân thiếu, một ký còn có bảy lạng...

Những bến phà đã có cả trăm năm nay, tưởng sẽ tồn tại mãi, nhưng không dè cũng đã đến lúc cáo chung, những cây cầu hiện đại dần thay thế những chuyến phà, kể cả hầm ngầm đã được xây dựng, không phải qua phà, dĩ nhiên thời gian đi lại được rút ngắn, tiện lợi, lợi ích kinh tế hiển nhiên khỏi phải bàn, cuộc sống cũng văn minh hơn... Và những chuyến phà đã dần lùi vào dĩ vãng...

Sáng nay có dịp đi dọc theo đại lộ Đông Tây đang xây dựng, và ngang qua bến phà Thủ Thiêm nơi Quận 1, nhìn những chuyến phà ngược xuôi mà mai đây sẽ không còn nữa, lại thấy lòng chợt bùi ngùi...