Chuỗi hạt.

Ảnh Internet.

Đến nhà thờ hay chùa chiền, chắc các bạn hay thấy hình ảnh những tín đồ với chuỗi tràng hạt trên tay. Chuỗi hạt, hay tràng hạt được dùng cho cả tín đồ Thiên chúa giáo và Phật giáo, người TCG còn gọi là chuỗi Mân côi, còn người PG gọi là chuỗi Bồ đề. Có lẽ nhiều bạn cũng không rõ lắm về ý nghĩa, sử dụng của chuỗi hạt. Hai chuỗi hạt có hình thức xâu khác nhau, nhưng đều cùng một mục đích, là giúp tín đồ dễ dàng đi đến chuyên nhất tâm ý, tập trung trong việc cầu nguyện. Trong bài viết nhỏ này tôi muốn nói qua về hai chuỗi hạt ấy.

- Chuỗi hạt Thiên chúa giáo: chuỗi hạt của người TCG có hình dạng như hình chụp bên trên, gồm một cây Thánh giá, cộng với 59 hạt (thường là dạng tròn), và một hạt lớn nối tại chỗ phân nhánh (ở đây là viên đá dạng khối lớn). Để ý một chút các bạn sẽ thấy khoảng cách của hạt tròn không đều, có những hạt có khoảng cách xa hơn và nằm riêng lẻ, để ý kỹ hơn chút nữa thấy các hạt riêng lẻ này hơi lớn hơn các hạt khác. Công dụng của các hạt riêng lẻ này là để đánh dấu khi người tín đồ đọc kinh cầu nguyện, thường  là các kinh Kính mừng, Lạy cha, Sáng danh (mấy chục năm, tôi vẫn còn nhớ những kinh này...). Khi lần đến các hạt đánh dấu này người lần hạt sẽ chuyển sang những kinh khác. Người tín hữu bắt đầu đọc kinh và lần từ hạt thứ nhất sát với cây Thánh giá, đến đoạn phân nhánh thì tiếp tục ở nhánh nào cũng được vì cấu tạo ở nhánh đối xứng nhau, tuỳ thuận tay, vừa đọc các kinh vừa lần cho đến hết chuỗi hạt... Chuỗi hạt có thể được làm từ gỗ, nhựa, thuỷ tinh, đá quý, hoặc kim loại...
                                                                                                                         
- Chuỗi hạt Phật giáo:  như hình chụp bên cạnh, hình thức khác với chuỗi hạt của TCG, hạt được xâu đều, khít nhau. Khởi nguyên, theo kinh "Mộc Hoạn Tử" (Đại Chính tân tu Đại tạng kinh, tập 17, tr. 726), Đức Phật bảo vua Ba Lưu Li rằng: "Nếu nhà vua muốn diệt hết phiền não, thì phải xâu 108 hột Mộc hoạn tử, thường mang theo mình, đi, đứng, nằm, ngồi, luôn dốc lòng xưng niệm danh hiệu Phật đạo (Phật), Đạt ma (Pháp), Tăng già (Tăng), không để cho tâm ý phân tán". Tại Trung Hoa, khoảng 800 năm sau khi Phật nhập diệt, đã thấy nhiều kinh điển đề cập đến việc sử dụng xâu chuỗi. "Tục Cao tăng truyện" chép: "nhiều người lần chuỗi, đồng niệm danh hiệu Phật" (Đại tạng kinh, tập 50, quyển thứ 20, truyện Đạo Xước).Từ khi ngài Huệ Viễn đề xướng pháp môn niệm Phật thì xâu chuỗi trở thành pháp khí bất ly thân của hành giả tu hành theo tông Tịnh Độ.
Chuỗi hạt của Phật giáo có nhiều loại, số hạt khác nhau. Kinh "Mộc Hoạn Tử" khuyên làm chuỗi 108 hạt. Kinh "Đà La Ni Tập" quyển 2, phẩm "Tác Châu Pháp Tuóng" (Đại tạng kinh, tập 18) nêu ra 4 loại chuỗi: 108 hạt, 54 hạt, 42 hạt và 21 hạt. Kinh "Văn Thù Nghi Quỹ" phẩm "Sổ Châu Nghi Tắc" cho rằng: chuỗi bậc Thượng 108 hạt, bậc Trung 54 hạt, bậc Hạ 27 hạt, chuỗi Tối thượng là 1.080 hạt. Theo các kinh vừa kể, số lượng của các hạt trong xâu chuỗi hàm chứa một ý nghĩa nhất định. Xâu chuỗi 108 hạt biểu thị cho việc cầu chứng 108 pháp môn đoạn trừ 108 phiền não. Chuỗi 54 hạt biểu thị cho 54 cấp vị tu hành của hàng Bồ tát. Chuỗi 42 hạt biểu thị cho 42 cấp vị tu hành của hàng Đại thừa Bồ tát. Chuỗi 21 hạt biểu thị cho Thập địa, Thập ba la mật và quả vị Phật. Chuỗi 14 hạt là biểu thị cho 14 pháp Vô uý của Bồ tát Quán Thế Âm. Tuy nhiên thường có 2 loại chuỗi được sử dụng trong giới Tăng ni và Phật tử là loại chuỗi 108 hạt, và chuỗi 18 hạt. Cũng như chuỗi hạt TCG, chuỗi hạt của PG cũng được làm bằng các chất liệu gỗ, đá, hạt Bồ đề, ngọc, hay kim loại...
Lần chuỗi hạt trong tôn giáo, đôi khi tôi nghĩ, cũng tương tự như người vẽ tranh, tạc tượng, xếp giấy Origami (hay như tôi ngồi tỉ mỉ làm mấy con vật nho nhỏ bằng cách cuốn những sợi giấy), hoặc cắm hoa... đem lại cho chúng ta sự chuyên tâm, và bình an trong tâm hồn...    
                       
Tham khảo:
- Phật pháp bách vấn (tập 1) - Huyền Ngu - Quảng Tánh biên soạn, NXB Tôn giáo ấn hành 2006.