Chợ Lớn.

Một ngôi chùa Tàu trong Chợ Lớn.

Chợ Bình Tây do ông Quách Đàm xây dựng,

 

Một căn nhà cổ trên đường Hải Thượng Lãn Ông (không phải là di tích).

 

Một dãy nhà cổ khác đã được công nhận là di tích.

 

Dãy phố bán thuốc Bắc trên đường Hải Thượng Lãn Ông.

 

Một tiệm bán đầu lân không thể thiếu nơi phố của người Hoa.

 

Phố bán hàng trang trí ngày Tết.

 

Xe "mì hoằn thắn" với những bức tranh vẽ trên kiếng.

 

Những câu để dán trong nhà ngày Tết.

 

 

Đặc biệt nơi Bến xe Chợ Lớn có một khu chợ bán toàn trầu cau.

 

Cao ốc mới xây dựng trên đường Nguyễn Trãi.

 

"Sài Gòn Chợ Lớn rong chơi

Đi lên đi xuống đã đời du côn"

Bùi Giáng.

Tuy không sinh ra ở Chợ Lớn, nhưng tôi có khoảng thời gian khá dài ba mươi mấy năm sống trong khu vực Chợ Lớn. Bây giờ Chợ Lớn là để chỉ Quận 5, nơi có khá nhiều người Hoa sinh sống, nhưng ngày xưa, thời Pháp Chợ Lớn là một tỉnh, một thành phố tương đương với Sàigon, Gia Định. Sang đến thời miền Nam trước năm 1975 Chợ Lớn vẫn còn là một tên gọi, để chỉ một vùng rộng lớn, bao gồm cả Quận 5, 6, 11, ăn thông ra đến Quận Tân Bình, Bình Tân bây giờ...

Nói đến Chợ Lớn, chắc chắn điều trước tiên phải nhắc đến người Hoa, người Hoa đến Chợ Lớn vào khoảng nửa cuối thế kỷ thứ 18, vì bị quân Tây Sơn truy đuổi từ Biên Hòa (Cù Lao Phố), từ Mỹ Tho và Hà Tiên, trong cuộc chiến tranh giữa nhà Tây Sơn và Nguyễn Ánh... Người Hoa có một đặc điểm là rất đoàn kết và chịu khó, họ luôn nêu cao tinh thần cộng đồng, giỏi buôn bán, cần kiệm, trọng chữ tín, và luôn luôn giữ uy tín. Có lẽ xa quê hương, để có thể tồn tại nơi đất khách quê người nên họ phát huy được tất cả những gì ưu điểm, xưa tôi sống với người Hoa thấy họ hay nói câu này: "Xính xái, xính xái mà", có nghĩa là "thông cảm bỏ qua, chẳng có gì đáng bận tâm". Họ cũng hay nói "Dẩm xà", nghĩa đen là "Uống nước trà", nhưng nghĩa bóng là "Cầm tiền (hối lộ, ít hay nhiều) để uống nước". Chuyện "Dẩm xà" hình như là một cái gì đó rất bình thường với họ, đến mức họ coi đó là chuyện đương nhiên phải như thế.

Thêm điều này nữa, người Hoa ở Chợ Lớn ít thưa kiện nhau lắm, có lẽ vì họ luôn giữ chữ tín, và hình như họ cũng thấy rằng, có lôi nhau đi thưa kiện cũng chỉ bổ béo đám quan lại nha sai thôi, chẳng ích lợi gì.

Không biết bây giờ ra sao, chứ trước năm 1975 người ta nói người Hoa nắm đến trên 90% nền kinh tế ở miền Nam Việt Nam. Chợ Bình Tây (ngày xưa gọi là Chợ Lớn Mới để phân biệt với Chợ cũ phía bên Bưu Điện Quận 5 đã bị cháy), là một chợ đầu mối phân phối hàng hóa đi khắp nơi, do Quách Đàm một nhà tư bản người Hoa gốc Triều Châu xây dựng. Quách Đàm cũng như Chú Hỏa (Hui Bon Hoa) khởi nghiệp bằng một gánh ve chai, sau giàu nứt đố đổ vách nhất nhì Nam kỳ Lục tỉnh. Khi ông mất đám ma tổ chức lớn chưa từng thấy, khách đi đường chỉ cần ghé theo đưa một đoạn, là có người đến cung kính mời một ly nước dừa tươi, hay la ve (bia) mát lạnh, kèm theo một cây quạt giấy có kẹp một tờ "ngẫu" (năm đồng bạc, là một món tiền khá lớn thời bấy giờ). Vậy mà bây giờ phần mộ của ông nằm phía bên Quận Tân Bình trở nên điêu tàn, chẳng thấy con cháu đến nhang khói.

Bây giờ ở Chợ Lớn vẫn còn nhiều người Hoa (người Việt gốc Hoa), với những ngôi chùa, những quán ăn, những cửa hàng, trường học các cấp..., thỉnh thoảng có việc vào tiếp xúc, mua bán, tôi thấy họ vẫn dễ thương như thuở nào...