Duyên.

                                     Hình trên mạng.


Giở từ đển Thiều Chửu mục từ chữ Duyên, có đến sáu chữ Duyên với nhiều ý nghĩa khác nhau, có ý nghĩa đáng chú ý, chẳng hạn nghĩa là Duyên dáng, điều này thì để nói về quý bà quý cô, quý chị quý em chứ chẳng có dây dưa rễ má gì đến quý ông cả. Cái Duyên thật sự cũng là cái gì đó khó diễn tả, có những người rất đẹp, là hoa hậu áo dài áo tắm, hoàn vũ hay bãi biển... chẳng hạn, nhìn rõ là đẹp đẽ, nhưng có khi nhìn họ kỹ kỹ một chút, hoặc nghe họ trả lời phỏng vấn trên báo chí, hay tivi... lại thấy... chán ngắt, người ta nói ấy là người không có duyên... Cũng có khi ngược lại, một người nhìn thoáng qua không thấy gì xuất sắc, nhưng khi tiếp xúc, hoặc nghe họ nói chuyện, trả lời phỏng vấn, lại thấy họ có cái gì đó cuốn hút người khác, ấy là người có duyên... Nhưng mà ở đây tôi cũng không muốn nói đến chữ Duyên này, bởi vì tôi cũng chỉ nghe nói như thế, chứ cũng không có nhiều kinh nghiệm gì cho lắm .

Vậy thì tôi muốn nói đến chữ Duyên nào trong nhiều ý nghĩa của chữ Duyên?, Có thể là chữ Duyên mà ngôn ngữ nhà Phật hay nhắc đến, chữ "Duyên khởi". Từ điển Phật học của nhóm Chân Nguyên, Nguyễn Tường Bách, Thích Nhuận Châu, giải nghĩa về từ ngữ Duyên khởi như sau: Duyên khởi = Thập nhị nhân duyên: Một trong những giáo lý quan trọng nhất của đạo Phật. Nguyên lý này chỉ rõ, mọi hiện tượng tâm lý và vật lý tạo nên đời sống đều nằm trong một mối liên hệ vói nhau. Chúng là nguyên nhân của một yếu tố này và là kết quả của một yếu tố khác, làm thành một vòng với mười hai yếu tố. Các yếu tố này làm loài hữu tình cứ mãi vướng mắc trong Luân hồi (samsara). Tôi không kể ra đây Thập nhị nhân duyên, chắc các bạn đã biết, nếu chưa rõ lắm các bạn cứ vào Google gõ Thập nhị nhân duyên là sẽ có hàng muôn ức kết quả tham khảo (người ta còn nói Google là Thượng đế nữa cơ đấy, cái gì không biết cứ hỏi Google) .

Cũng có thể là tôi muốn nói đến chữ Duyên trong Duyên số, cái chữ duyên này cũng hay đáo để, trong tình yêu, hôn nhân chẳng hạn người ta hay nói đến Duyên số, tại sao trong hàng triệu người trong xã hội, trong cuộc sống, ta không sống với người này mà lại sống với người khác? Không gặp người này mà lại gặp nguời kia, có khi lạ hoắc lạ huơ ở những đâu đâu... Điều này là chính câu chuyện của các cụ thân sinh ra tôi mà tôi sẽ kể cho các bạn nghe, chuyện là như thế này, dĩ nhiên là do ông bà cụ kể lại. Ngày xưa cách đây dăm bảy chục năm, các cụ ít có dịp gặp gỡ hẹn hò, bồ bịch thoải mái như bây giờ, đám cưới thường là do mai mối, các cụ đến tuổi trưởng thành nếu nhà cửa không quá khó khăn, tự khắc sẽ có người mai mối, thường ông mai bà mối cũng là người quen trong dòng họ. Ông cụ tôi người Nam Định được mai mối cho người bên Ninh Bình, xe cộ ngày đó cũng khá khó khăn chứ không dễ dàng mười lăm, mười bảy chỗ ngồi cho mướn như bây giờ. Người định làm mai mối đã có (cô dâu tương lai), thế là đoàn người kéo nhau đi, chẳng may xe cộ trục trặc sao đó mà đến trưa cũng chưa đến được nhà gái, rồi xưa cũng không phải chỗ nào cũng có nhà hàng, quán xá để ghé lại ăn uống, nghỉ ngơi, thế là đành phải tấp vào nhà một người quen nghỉ đỡ... và đúng là... duyên số, trời xui đất khiến, ở nhà người quen nghỉ chân này lại có một cô cũng đang tuổi... cập kê, qua chuyện trò thì nhà cho nghỉ chân đề nghị luôn nếu không... chê thì xin dừng lại đặt trầu cau chẳng phải đi thêm đâu xa, và ông cụ tôi cũng... ưng luôn, thế là thay vì tính đi hỏi cô kia thì Duyên số lại khiến ông bà cụ tôi gặp nhau mà chẳng hề hẹn trước... Đấy cái duyên số nó là như thế, cũng có người nói là Duyên nợ, Duyên kiếp, có Duyên rồi cũng phải có nợ nữa thì mới đến với nhau và ăn đời ở kiếp được... .

Có lẽ cũng có một cái Duyên khác nữa, đó là cái duyên mà chúng ta đôi khi gặp trong cuộc sống hàng ngày, có lẽ chẳng phải Duyên số, hay Duyên nợ, hay Duyên kiếp... như đã nói ở trên, đây có lẽ chỉ là cái Duyên thuần túy, cái Duyên bè bạn, cái duyên gặp gỡ, cái Duyên trong cuộc đời... Tại sao trong muôn ngàn người ta lại quen người này, gặp người kia, thân người nọ, mà có khi lại tuốt ở đâu đó, chẳng phải hàng xóm gần nhà, chẳng phải làm chung cơ quan... mà ở tuốt đâu đó, cách xa cả ngàn, cả vạn cây số, chỉ một vài lời chào hỏi trên mạng, một cái giới thiệu bạn bè, thế là quen, là thân... Thật đúng là duyên, nhưng mà cuộc đời cũng rất lạ kỳ, duyên khởi thì duyên cũng có thể tàn, có cái này thì cũng có cái kia, nếu ta tin có Phật ắt cũng phải có ma, có những tình nghĩa, những tình bạn, những tình thân... có duyên thì hợp, nhưng khi đã hết duyên thì tan... Âu cũng là cái thường tình, của lẽ đời... .