Lại lan man chuyện đọc sách.

Lâu lâu rồi tôi cũng đã lan man về chuyện đọc sách, cũng như đã lan man về chuyện cà phê, hôm nay cuối tuần rảnh rỗi lại muốn trở lại câu chuyện này.

Đọc sách đối với tôi là một thói quen và cũng là một cái thú từ thời còn nhỏ, may mắn ở Saigon trước đây (trước năm 75), và sau này thì sách vở không thiếu, chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy rất nhiều sách vở đủ mọi thể loại, từ tiểu thuyết viết bởi tác giả trong nước, sách dịch Đông, Tây, kim, cổ... cho đến sách nghiên cứu về đủ mọi đề tài, xã hội có gì đều có sách viết về những đề tài đấy cho chúng ta tha hồ tìm hiểu, nghiên cứu... Học hành trên ghế nhà trường thường chỉ là cái cơ bản, để người ta tiếp tục tự đọc thêm sách, bổ sung cho cái kiến thức của mình, và nguồn sách thường luôn luôn không thiếu, sách mua, sách mượn tại các thư viện, hoặc mượn, trao đổi với bạn bè... Trước đây cũng phổ biến loại sách cho mướn, thường chỉ là sách truyện giải trí, loại sách này thường gặp là tiểu thuyết các loại, trước năm 75 ở Saigon là tiểu thuyết kiếm hiệp của nhà văn Kim Dung, những Cô gái đồ Long, Anh hùng xạ điêu, Thần điêu đại hiệp, Lộc đỉnh ký... là những ví dụ...

Như tôi cũng đã kể, thời trẻ xa nhà trong "hành trang" (ba lô) của tôi luôn có những quyển sách. Tiểu thuyết thường có những sách dịch thời bấy giờ (trước năm 75 ở miền Nam), những Hemingway, Salinger, Remarque, Hermann Hesse, Victor Hugo, Albert Camus, Andre Gide, Saint Exupery, Lỗ Tấn, Kawabata, Suzuki, Maxime Gorky, Leon Tolstoy, Dostoievsky... Thêm một số sách viết về Phật giáo, kinh thánh, và những quyển sách tự học chữ Nho, hay sách hàm thụ học chữ Hán... Tôi nhớ khi ở Pleiku, trong doanh trại tôi đóng quân, tôi ở trong một cái conex (container) của Mỹ bằng sắt (mỗi bề chừng độ 3m), luôn có cà phê và sách, đến nỗi nhiều  bạn bè đồng đội gọi cái conex của tôi là "cốc", và coi tôi như một "đạo sỹ" vậy...

Những năm tháng ấy tôi đã đọc khá nhiều sách mang theo, khi theo hành quân thì tôi đọc trong rừng, nơi lô cốt trú ẩn của một đồn biên giới, hay trong những nhà sàn nơi làng Thượng..., khi về phố rảnh rỗi thì thường đọc trong những quán cà phê, có khi đọc trong sân chùa... như tôi đã viết, quán cà phê là nơi ta có thể chỉ gọi một ly cà phê là có thể ngồi mấy tiếng đồng hồ thoải mái đọc sách, đến nỗi có nơi ở mấy tháng trời như thị xã Tuy Hòa ngày xưa, quán cà phê có tên rất dễ nhớ là quán... Nhớ (nghe một người bạn mới đến Tuy Hòa năm ngoái nói quán vẫn còn), đã dành hẳn cho tôi một bàn nhỏ nơi một góc sân dưới bóng cây mát mẻ, chỉ khi nào tôi ghé mới dọn bàn ấy ra, và một tiệm sách lớn nhất Tuy Hòa thời bấy giờ (ở đường Trần Hưng Đạo), nơi một anh chủ tiệm sách hơn tôi một vài tuổi, ở trong quân đội địa phương (tôi quên mất tên tiệm sách), tôi ghé xem và mua sách có dịp chuyện trò nên quen (tôi có nói trong một entry lâu rồi), anh bạn chủ tiệm sách này nghe nói sau 75 đi học tập về đã đi ra nước ngoài... Ở Tuy Hòa cũng có một tiệm cho thuê sách tôi cũng hay ghé mướn sách nên quen, tôi cũng đã kể...

Sau năm 75 thì như các bạn nào ở Saigon đã biết, qua vài đợt "truy quét văn hóa phẩm đồi trụy" sách vở bị tịch thu sạch, lúc bấy giờ sách về tôn giáo cũng phải giao nộp tuốt, tất cả sách vở của tôi có đều chịu chung số phận ấy, không hiểu sao sau này tôi còn giữ được vài quyển, chẳng hạn bộ sách Tự học chữ nho của GS Đào Mộng Nam, Chiến quốc sách, Sử ký Tư Mã Thiên, Thiền và tâm phân học, Dục tính và văn minh... Tôi cũng đã viết ở một entry cũ, sau này vào khoảng những năm 80, 90 sách ở Saigon bắt đầu cho in nhiều trở lại, tôi cũng đã mua được kha khá, một tủ sách gồm những tiểu thuyết dịch, sách tìm hiểu..., nhưng thời ấy sách được in trên giấy xấu quá, đen thui thùi lùi, có khi trên trang giấy có... độn cả rơm rác, mực in lem nhem, sách mới mua đọc còn nhức mắt, cho nên bây giờ tủ sách còn đó mà ít khi dám lấy ra xem, được cái thời đó sách bán khá rẻ so với thời nay...

Bây giờ sách đã in đẹp, màu sắc tươi tắn, chữ nghĩa rõ ràng và tôi vẫn thường hay "lượn" qua những nhà sách, nhất là những cửa hàng sách bán giảm giá, hoặc bán sách cũ. Sách bây giờ in khá nhiều, đẹp, nhưng chất lượng cũng rất... trời ơi, sách dịch đủ loại, sách trong nước viết, cũng đủ loại, về đủ mọi đề tài, thể loại, đủ tên tuổi... nhưng muốn mua một quyển sách "đọc được" (dĩ nhiên chữ "được" ở đây là theo chủ quan của mình) cũng khá khó... Chẳng hạn chỉ riêng loại sách viết về Phật giáo, vào một nhà sách chuyên bán loại sách này, có cả ngàn đầu sách, vậy mà thỉnh thoảng tôi mới lựa được cho mình một quyển, thường là phải lật đọc lướt nhanh sơ qua, rồi theo "kinh nghiêm đọc sách" bấy lâu đánh giá nội dung, cách viết, nếu thấy "hợp" mới "OK" bỏ tiền mua. Tôi biết những nhà sách ở Saigon có những quyển sách mới bán giảm giá khoảng 20% đến 30%, hoặc những tiệm sách chuyên bán những loại sách cũ (sách cũ trước năm 75 và sau năm 75), có những nơi như thế tôi đã tìm được những quyển sách giá trị, giá khá rẻ... Ở Saigon bây giờ thỉnh thoảng cũng có những "Hội sách", là một dịp để những nhà xuất bản, nhà sách giới thiệu sách của mình in, và bán sách. Những hội sách này thường tung những sách bán không chạy ra bán giảm giá, có loại giảm đến 50%, nếu chịu khó tìm kiếm lục lọi nơi những hội sách như thế bạn cũng sẽ tìm được những quyển sách thích hợp, với giá rẻ bất ngờ...

Tôi cũng vẫn còn thói quen đọc sách nơi một quán cà phê, hay tôi cũng thường mang theo trong người một hai quyển sách mình ưa thích, có chút thời giờ rảnh rỗi là mang ra đọc, sách luôn mang lại cho chúng ta những kiến thức, hiểu biết, cũng là một cách "giết thời giờ" có ích...