Nguyên nhân của nguyên nhân.

Thường buổi sáng trước giờ làm việc, nơi chỗ tôi làm quý anh hay dành mươi mười lăm phút pha trà đọc báo, ngồi uống với nhau bàn đôi câu chuyện đời... Sáng hôm nay ngoài cái tin quốc tế là vị TT của nước Libya đã bị giết chết, thì anh em bàn rôm rả về chuyện một vị đứng đầu một Bộ quan trọng của nước ta cấm thuộc cấp dưới quyền không được chơi golf vào ngày nghỉ (dĩ nhiên là ngày nghỉ, vì ngày làm việc thì chả cần phải ra lệnh cấm), chuyện này có văn bản cấm hẳn hoi chứ không phải chỉ kêu gọi suông, như kiểu "Các vị lãnh đạo ngành nên đi xe buýt một lần một tuần...". Chuyện cấm này đọc được ở trên báo là hầu hết bạn đọc đều ủng hộ Bộ trưởng... .

Dĩ nhiên là trong cái hội nghị bàn tròn nho nhỏ sáng nay thì tất cả quý anh cũng đều ủng hộ cái lệnh cấm đó, có mấy lý do chính được đưa ra, các vị có điều kiện chơi golf không nhiều, phải là cỡ Tổng giám đốc hay Vụ trưởng trở lên... Các vị ấy đâu có thèm cỡi xế 2 bánh đi chơi golf, mà lấy xe công của cơ quan đi đánh golf trong ngày nghỉ, cấm là phải lẽ... lý lẽ khác hùng hồn chẳng kém, chơi golf tốn kém kinh khủng, gia nhập hội golf thôi đã phải tính bằng chục ngàn đô la, mỗi lần đi đánh golf là phải tốn vài trăm hoặc cả ngàn đô nữa cho đủ mọi thứ chi phí... làm nhà nước dù có tới chức vụ Thứ trưởng, Bộ trưởng đi nữa cũng không thể có dư giả để đi chơi golf như thế... Thế thì tiền này ở đâu ra? Cấm là chí phải... .

Mấy cái lý do chính ấy nghe rất có lý, nghe chuyện tôi cũng thử đưa ra mấy câu hỏi như sau, nói người ta lấy xe công đi đánh golf ngày nghỉ, thế nếu người ta không xài xe cơ quan mà đi bằng xe nhà thì sao, có còn cấm không? Nếu vậy thì phải cấm "hành vi lấy xe cơ quan đi đánh golf" chứ không phải là "cấm chơi golf". Còn chuyện lấy tiền đâu để họ có thể đi chơi golf, vì chơi golf rất đắt tiền, lương công chức không thể kham nổi (dù là ở cấp bậc nào), lại càng là một chuyện khác, ý các bạn muốn nói chỉ có do tham nhũng, hối lộ, hay làm gì bậy mới có tiền để chơi golf, thế thì Bộ trưởng cấm chơi golf là đúng quá, hoan hô Bộ trưởng... Tôi hỏi, thế cấm chơi golf như thế là cấm họ tiêu số tiền đã có (theo suy luận là tiền ấy không chính đáng), cho là như thế cũng được, nhưng một khi đã cấm chơi golf thì có "muôn vàn" cách khác để tiêu tiền (ăn chơi nhậu nhẹt (kể luôn kiểu nhậu nhẹt "du thuyền"), hay cờ bạc, bao em út... và đủ mọi thứ chuyện khác nữa... Có cấm được tất cả không...? Như vậy là phải kiện toàn bộ máy nhà nước làm sao cho công chức ít tham nhũng chừng nào tốt chừng đó, chứ không phải chỉ cấm một việc gì đó để "mong" chuyện tham nhũng bớt đi... Và cái quan trọng khác là chuyện cấm đoán trong ngày nghỉ này là vi phạm cái quyền cơ bản nhất của con người đã được công nhận trong hiến pháp, là quyền tự do của công dân, dĩ nhiên là tự do trong khuôn khổ luật pháp cho phép... Chẳng có câu trả lời nào... .

Qua câu chuyện nhỏ "Nông cổ mín đàm" (trà dư tửu hậu) trên đây thôi, tôi nhận thấy như vầy, bây giờ người ta từ dân tới quan thường suy nghĩ và giải quyết mọi việc theo kiểu "đau đâu cắt đó", chỉ chăm chăm ở "phần ngọn" của vấn đề mà không tìm hiểu kỹ nguyên nhân đích thực của vấn đề, dẫn tới chuyện xử lý kiểu "con kiến bò quanh miệng chén", xứ người thực ra chẳng hơn gì mình, nhưng họ biết nhìn ra "cái gốc" của vấn đề, và dám tìm ra biện pháp để xử lý "cái gốc" ấy... Thế đấy! .