Từ những chiếc lồng đèn (1).

 

 

 

Sắp đến Trung thu, rằm tháng 8, nhắc đến  trung thu hẳn là phải nhắc đến những chiếc đèn lồng, được xếp bằng giấy thường, hay được phất bằng giấy bóng kiếng. Loại xếp bằng giấy thường gọi chung là đèn xếp, ít mẫu mã, loại này không có khung, còn loại phất bằng giấy bóng kiếng có khung bằng tre, khá nhiều kiểu dáng. Cho con trai thì có lồng đèn máy bay, tàu thủy, xe tăng... cho con gái thì có lồng đèn con bướm, con cá, con thỏ...

Trẻ con bây giờ nhiều đồ chơi hiện đại, nên ít thích những loại đồ chơi truyền thống như đèn lồng giấy, bây giờ có cả đèn lồng nhựa thắp sáng bằng pin, nhiều kiểu dáng lòe loẹt trông khó nhìn. Vả lại trẻ bây giờ đa số bị nhốt trong nhà, ít được thả rong, có đèn lồng tối tối thắp sáng bằng nến trẻ con tụ tập lê la khắp xóm mới vui.

Thuở nhỏ trung thu mà có được chiếc đèn lồng máy bay là mê lắm, không phải năm nào hay trẻ con nào trong xóm cũng có, chỉ những đứa cha mẹ tương đối khá giả mới có được chiếc đèn lồng mua, còn lại đa số nhất là bọn con trai là phải tự mày mò làm lấy chiếc đèn hay món đồ chơi cho mình. Tôi còn nhớ đèn thì chỉ có thể làm được đèn ngôi sao vì dễ, mà ngày xưa đi học tiểu học đến trung thu thể nào cũng được thày cô cho làm thủ công chiếc đèn ngôi sao, một công đôi ba việc, vừa để chấm điểm, trẻ con vừa có đèn chơi, dĩ nhiên chiếc đèn ngôi sao tự làm ấy chẳng thể nào so sánh được với chiếc đèn ngoài tiệm bán, nhưng có được chiếc đèn chơi là thích rồi. Tụi nhóc con trai tự làm chiếc đèn này nữa, ấy là lấy một cái lõi chỉ gỗ đã hết, và cái ống lon sữa bò, một cọng dây kẽm cứng, một đoạn tre làm cán, thế là chế ra được một chiếc đèn đẩy, thắp ngọn nến nhỏ trong lon sữa bò khi đẩy sẽ quay tít, trông cũng thích.

Trung thu nói đến đèn cũng phải nhắc đến mâm cỗ, bánh trái, ngày xưa gia đình tôi ở khu vực nhiều người miền Bắc di cư, và cả người Hoa, nên hầu như ít nhiều mọi nhà đều bày mâm bánh trái. Tôi còn nhớ nếu trời không mưa, năm nào tối trung thu bọn trẻ con cũng đi rước đèn khắp xóm, ca hát đã đời rồi mới về nhà phá cỗ, mâm cỗ do người lớn bày, chắc chắn phải có một hộp bánh nướng, một hộp bánh dẻo, ở nhà tôi thì luôn có một cái tháp bằng những gióng mía, trái bưởi, ổi, cóc... À, mà có thêm cái này nữa, ông tiến sĩ giấy, ngày trước trung thu nhiều gia đình hay bày ông tiến sĩ giấy trên mâm cúng "Cũng cờ, cũng biển, cũng cân đai/ Cũng gọi ông nghè có kém ai" (thơ Nguyễn Khuyến), với mong ước con cháu sau này học hành thành đạt... mà ôi thôi, bây giờ thì tiến sĩ giấy... đầy đường.

Bây giờ tôi lẩn thẩn đi ngắm và chụp hình những chiếc lồng đèn giấy, mà những chiếc lồng đèn giấy này không phải ở đâu cũng có bán vào dịp trung thu như ngày xưa, không biết chúng có thể tồn tại bao nhiêu lâu nữa, bởi trẻ con ngày nay đã có quá nhiều thứ để vui chơi, đến như bánh trái là thứ ngày trước bọn trẻ con luôn mơ ước, thì bây giờ trong nhà cắt cái bánh nướng ra để mấy ngày chẳng ai chịu đụng tới...