Món ăn dân dã.

Hôm nọ có việc đi Củ Chi cùng cơ quan, đa số trên xe là chị em phụ nữ, xong việc trên đường về chị em kêu bác tài tắp vô một cái quán bên đường thưởng thức món đặc sản, dĩ nhiên là món ăn chơi của chị em chứ không phải món ăn nhậu của quý anh. Đấy là món khoai mì nước dừa, và nước mía sầu riêng.

Có lẽ ai đã có dịp ghé thăm di tích địa đạo Củ Chi hẳn đã được thưởng thức món khoai mì luộc chấm muối mè, ấy là kêu theo kiểu miền Nam, còn gọi theo kiểu miền Bắc là củ sắn luộc chấm muối vừng, một món ăn hết sức dân dã, lúc bụng đói mà được một củ khoai mì luộc như thế cũng rất ngon miệng, nhưng ăn đến củ thứ hai là đã thấy ngán. Ngoài món khoai mì luộc "truyền thống", thì khoai mì cũng được chế biến đôi chút để hấp dẫn và dễ ăn hơn, đó là món khoai mì nước dừa.

Phải nói món ăn trong Nam rất hay cho dừa vào, chắc hẳn vì miền Nam là xứ dừa, món ngọt như chè, xôi, các loại bánh... đều có thêm nước cốt dừa, tức là cơm dừa bào nhuyễn vắt lấy nước cốt rồi cho vào thực phẩm, hoặc nước cốt dừa nấu riêng hơi sánh sánh xong chan vào món ăn, như món khoai mì nước dừa mà thỉnh thoảng tôi hay được ăn như hôm đi Củ Chi... Cũng có những món ăn dùng chính ngay nước của trái dừa để chế biến, chẳng hạn cơm nấu bằng nước dừa xiêm, một loại dừa trái nhỏ nhưng nước rất ngọt, có mùi thơm đặc trưng của dừa, cơm gạo thơm Nàng hương Chợ đào chính gốc mà nấu bằng nước dừa xiêm thứ thiệt nữa thì ăn khỏi chê. Mấy ông nhậu thì có món tôm hấp nước dừa nhậu cũng "bá cháy".

Không những ở những món ăn chơi, mà trong những món mặn người miền Nam cũng thường cho dừa vào, cà ri nước dừa, thịt cá kho nước dừa... và đấy là nét văn hóa ẩm thực của người Nam bộ. Sinh ra ở miền Bắc, nhưng trọn thời gian tôi lại sống ở miền Nam, đã gần cả sáu mươi năm nên tôi cũng quen với phong cách ẩm thực miền Nam này, nhưng trong đoàn đi hôm ấy cũng có anh gốc Bắc vào Nam sau năm 75, lại không quen với món khoai mì nước dừa như thế, anh ấy chỉ kêu khoai mì rắc muối mè, không chan nước dừa, anh bảo không quen ăn kiểu ngọt ngọt lợ lợ, mặn phải ra mặn ngọt phải ra ngọt, khác biệt này chỉ là thói quen ăn uống của từng địa phương, từng miền, tôi cũng còn nhớ ngày trước lúc tôi còn bé, trong mâm cơm cha mẹ tôi không bao giờ ăn nước mắm chấm pha cho đường như bây giờ, cùng lắm là nước mắm nguyên chất chỉ nặn mấy giọt chanh và thêm vài lát ớt...

Hôm ấy ngoài món khoai mì nước dừa thì quán còn một món rất Nam bộ nữa là nước mía sầu riêng, ồ, lần đầu tiên tôi uống nước mía sầu riêng. Sầu riêng chắc hẳn là món trái cây đặc biệt miền Nam, mà rất nhiều người miền Bắc không biết ăn, thậm chí là "nghe" mùi thôi cũng đã bỏ chạy, bố mẹ tôi đến giờ cũng vẫn rất sợ mùi sầu riêng, có tôi thì biết ăn nhưng cũng không mê lắm, nhưng món nước mía sầu riêng này theo tôi không ngon. Ly nước mía cho sầu riêng vào đánh cho tan, cuối cùng thì hỏng cả mía và cũng hỏng cả sầu riêng, thậm chí không quen thì hơi khó uống... Tôi còn nhớ cách nay ít năm, có người bạn miền Nam rủ đi uống cà phê sầu riêng, tôi nghĩ chắc quán có bán loại cà phê hương sầu riêng, khi đến mới biết, cũng chỉ là quán cà phê bình thường nhưng ông bạn xách theo trái sầu riêng to tổ chảng. Hai ly cà phê đá được bưng ra, xong bạn mượn quán cái dao, đĩa, bổ trái sầu riêng, lấy thìa múc cơm sầu riêng bỏ vô ly cà phê đá khuấy tan và uống. Nhìn ông bạn uống ly cà phê sầu riêng ấy tôi biết là bạn thích thú lắm, nhưng thử bắt chước bạn cuối cùng tôi phải bỏ ly cà phê sầu riêng ấy, vì chẳng còn gì là cà phê, mà cũng chẳng còn là sầu riêng nữa...

Ẩm thực là một thói quen, của từng người, từng miền, ngon hay không cũng là theo thói quen đó, khó lòng nói được là chỉ có tôi, hay xứ sở của tôi mới biết ăn ngon...