Tận diệt... chim én.

Chim én bị dính bẫy. Ảnh H.L.

Đấy là cái tựa của một bài trên báo Tuổi Trẻ cách nay một vài ngày. Ở một ấp của tỉnh Đồng Nai vào khoảng từ tháng 5 đến tháng 7 âm lịch người dân đua nhau đi bẫy chim én. Họ dùng lưới để bắt và mỗi buổi đi bắt như thế một người được một vài trăm con, có bé gái mới 8 tuổi đã được cha cho đi theo học nghề bẫy chim én, và những người dân ấp này bắt được đến vài ngàn con một ngày.

Chim én (không phải chim yến cho món yến sào đắt tiền), thuở nhỏ tôi nghe gọi là chim nhạn, là một loài chim nhỏ nhỉnh hơn chim sẻ đôi chút, là loài chim có ích chuyên ăn côn trùng, sâu bọ hại lúa... Theo kinh nghiệm dân gian cho thấy năm nào chim én xuất hiện nhiều, năm đó ruộng lúa đỡ bị đám rầy nâu, rầy xanh tấn công... Chim én là loài chim đã đi vào văn học, trong truyện Kiều của Nguyễn Du có câu "Mùa xuân con én đưa thoi", và có lẽ từ câu Kiều này có nhiều người cho rằng chim én xuất hiện là báo hiệu mùa xuân, nhưng hình như không phải như thế. Ngay buổi sớm hôm nay, gần cuối tháng 8 tây tôi đã nhìn thấy một đàn chim én cả trăm con bay ríu rít trên bầu trời, và thỉnh thoảng những buổi chiều trước khi sẩm tối trời quang đãng, tôi cũng vẫn thường bắt gặp những bầy chim én như thế trên bầu trời thành phố.

Chim én ngoài cái có ích còn là loài chim dễ thương cho nên chúng cũng xuất hiện trong thơ, nhạc của nhiều nhà thơ, nhạc sĩ xưa nay. Nhưng bây giờ chim én đang bị săn lùng ráo riết. Đi săn chúng là những nông dân, những người dân miền quê nghèo, giá bây giờ một trăm con chim én bắt được bán cho thương lái được đâu khoảng sáu, bảy chục ngàn đồng. Đến mùa một người, một ngày đi bắt cũng được một vài trăm con, đối với người dân quê nghèo là một nguồn lợi đáng kể, bất chấp việc tận diệt chim én như thế, sâu bọ, rầy... lại sinh sôi nảy nở, tha hồ tấn công phá hại mùa màng của họ.

Thỉnh thoảng ghé chùa chiền tôi hay thấy người dân mua chim phóng sinh, có khi là những chú chim sẻ, có khi là chim sắc nâu, cũng có khi là những chú chim én tội nghiệp... những con chim phóng sinh này thường đã bị nhốt mệt lử, cho nên đến khi được phóng sinh cũng chẳng bay đâu xa được, và có lẽ số phận của chúng đến đây là chấm dứt. Tuy nhiên số chim én được mua phóng sinh chắc cũng chẳng là bao, nguồn chim én bắt được vài ngàn con một ngày (có lẽ chẳng phải chỉ có một địa phương Đồng Nai), được thương lái cung cấp cho các quán nhậu, nhà hàng... và trở thành món đặc sản phục vụ cho giới ăn nhậu...

Và đến một lúc nào đó có khi chim én chỉ còn được nhớ lại trong ký ức của vài người...